Lezing | Organisatie Themadagen 2026: Nederland Waterland & Voedselproductieland

NEDERLAND WATERLAND & VOEDSELPRODUCTIELAND

1. Nederland Waterland

Een aanzienlijk deel van Nederland bevindt zich onder zeeniveau en de kans op overstromingen neemt door klimaatverandering verder toe. Dit vraagt om een herijking van bestaande waterbeschermingsstrategieën én om een nieuwe benadering van ruimtelijke planning. Tijdens deze themadag wordt onderzocht welke effecten deze verschuivingen hebben op onze leefomgeving en welke aanpassingen noodzakelijk zijn om de leefbaarheid, veiligheid en economische continuïteit te waarborgen.

Onderwerpen die centraal staan, zijn onder andere:

• De ontwikkeling van nieuwe waterveiligheidsprogramma’s en de impact daarvan op steden, dorpen en buitengebieden.
• Het toekomstbestendig maken van woon- en werkomgevingen in relatie tot zeespiegelstijging en extreme neerslag.
• Innovatieve oplossingen die inspelen op leven met water, zoals drijvende bouw en klimaatadaptieve woonconcepten.

Hoewel Nederland internationaal bekendstaat als waterexpert, blijft het aantal gerealiseerde drijvende woonprojecten opvallend beperkt. Tijdens de bijeenkomst wordt daarom verdiepend gekeken naar de praktische, technische, juridische en financiële drempels die grootschalige implementatie momenteel belemmeren. Daarnaast komen bewezen succesvolle projecten aan bod om inzicht te geven in werkende modellen, randvoorwaarden en opschalingsmogelijkheden.

2. Nederland Voedselproductieland

Nederland behoort wereldwijd tot de meest innovatieve voedselproducenten, met het Westland als iconisch voorbeeld van een uiterst efficiënte en technologisch gedreven glastuinbouwregio. Op een relatief klein oppervlak wordt hier een uitzonderlijk hoge productie gerealiseerd van groenten, bloemen en hoogwaardige horticulturele producten. De kracht van dit gebied schuilt in voortdurende innovatie, vergaande ketensamenwerking en een uitzonderlijk efficiënt logistiek systeem dat gericht is op snelheid, kwaliteit en schaalbaarheid.

De glastuinbouwketen ontwikkelt zich in een veel hoger tempo dan de bouw- en ontwerpsector. Innovaties in robotisering, datagedreven teelt, klimaatbeheersing, water- en energiestromen en circulaire productie worden razendsnel geïmplementeerd. Tijdens deze themadag staat centraal wat de ontwerp- en bouwsector kan leren van de innovatiekracht van deze voedselproductieketen. Hierbij wordt gekeken naar principes zoals standaardisatie, schaalvergroting, modulair denken en geïntegreerde ketenprocessen die elders in de ruimtelijke sector nog beperkt worden benut.

Ruimtelijke consequenties voor landschap en leefomgeving:
De technologische vooruitgang ging gepaard met ingrijpende veranderingen in het landschap. Waar kassen in het verleden via een fijnmazig waternet waren ontsloten en de oogst per boot naar lokale veilingen werd vervoerd, heeft de sector inmiddels een complete logistieke metamorfose ondergaan. Door extreme schaalvergroting zijn kleinschalige teeltpercelen uitgegroeid tot grootschalige productiecomplexen die vele hectaren beslaan. Transport vindt nu plaats vanuit geconcentreerde logistieke hubs, waardoor het gebied een nieuwe ruimtelijke structuur heeft moeten aannemen.

Om deze productie- en transportvolumes te faciliteren, is het regionale wegennet fors aangepast. Ontsluitingswegen zijn verbreed, verkeersstromen zijn geoptimaliseerd en het Westland is sterker gekoppeld aan nationale en internationale distributieroutes. Het resultaat is een modern, intensief productielandschap dat zowel economisch krachtig als ruimtelijk complex is.

De transitie en de toekomst:

• Deze ontwikkeling roept belangrijke vragen op over de toekomst van het Westlandse landschap en de kwaliteit van de leefomgeving. Centrale thema’s zijn onder meer:
• Hoe kan verdere groei worden gecombineerd met duurzaamheid en een aantrekkelijk woon- en werkgebied?
• Hoe verhouden ruimtelijke claims voor landbouw, energieproductie, woningbouw en infrastructuur zich tot elkaar in een regio met beperkte beschikbare ruimte?

Tijdens de themadag wordt de gehele transitie van het Westland geanalyseerd: van traditioneel tuinbouwgebied naar een hoogtechnologisch voedselproductielandschap. De bijeenkomst biedt inzicht in de ruimtelijke consequenties van deze ontwikkeling én verkent welke strategieën nodig zijn om het gebied in de komende decennia economisch krachtig, ecologisch robuust en sociaal leefbaar te houden.

Verzoek:
Bij ondersteuning van de beide thema's, hebben we vanuit de leden input nodig om de beschikbare kennis maximaal te kunnen inzetten. Wil je helpen mail dan naar: binnenland@aeta.nl